Artikelen
Bijzondere vormen bij Platte Tonderzwam
Zaterdag 12 november vonden we diverse exemplaren van de Platte tonderzwam.
Het is een houtzwam die vrij veel voor komt, we kunnen deze bij Bakkeveen aantreffen op stammen en dode stronken van loofhout.
De Platte tonderzwam infecteert bomen die verzwakt zijn, via beschadigde wortels. De zwam groeit vaak onderaan de stam en leeft na het afsterven van de boom verder als saprofyt.
Een aantal vruchtlichamen van de Platte tonderzwam die wij zaterdag aantroffen, hadden bijzondere vormen, namelijk een soort uitstulpingen of aanhangsels aan de onderkant: dit zijn tepelgallen.
Deze kenmerkende gallen op de buisjeslaag van de Platte tonderzwam -Ganoderma lipsiense- worden veroorzaakt door de larven van een vlieg, namelijk de Tonderzwambreedvoetvlieg -Agathomyia wankowiczii- een vliegensoort uit de familie van de breedvoetvliegen -Platypezidae-
Deze Tonderzwambreedvoetvlieg komt voor in het noorden van Azie en in Europa, inclusief Nederland.
Breedvoetvliegen danken hun naam aan de platte achtervoetjes waarmee ze op clowneske wijze, snel en abrupt van richting veranderend, over bladeren lopen.
Ze hebben een zeer specifieke relatie met paddenstoelen waarin de larven leven. In de herfst, het paddenstoelenseizoen bij uitstek, zijn breedvoetvliegen -in tegenstelling tot de meeste andere insectengroepen- het meest talrijk.
Breedvoetvliegen zijn kleine tot middelgrote -1,5 tot 6 millimeter-, slanke tot breed gebouwde vliegen met een ietwat gebocheld uiterlijk door de laag geplaatste kop. Hun lichaamskleuren lopen uiteen van geheel zwart tot geheel oranje met daartussen een breed scala aan patronen van gele, grijze en zilverachtige banden en vlekken. De meeste mannetjes hebben meer ingetogen donkere kleuren, maar de meeste vrouwtjes zijn opvallende, kleurrijke verschijningen. Mannetjes zijn gemakkelijk van de vrouwtjes te onderscheiden door de elkaar boven op de kop rakende ogen. De brede achtervoetjes waarnaar de familie is vernoemd komen niet bij alle soorten voor.
De 36 soorten Nederlandse Breedvoetvliegen -Platypezidae- en de Nederlandse Bastaardbreedvoetvliegen -met slechts 1 soort-, zijn voor hun voortbestaan afhankelijk van paddenstoelen. Tenminste, voor zover bekend, want van een aantal soorten is de biologie nog niet geheel opgehelderd. Van tien soorten is niet bekend in welke paddenstoelen de larven zich ontwikkelen. Vaak komt dat door de zeldzaamheid van een soort, maar ook doordat insectenverzamelaars de namen niet kennen van de paddenstoelen waarin de larven werden gevonden. Een aantal breedvoetvliegen ontwikkelt zich slechts in 1 soort paddenstoel. Soms wordt dit in de Nederlandse naam tot uitdrukking gebracht zoals bij de Tonderzwambreedvoetvlieg, de Elzenweerschijnbreedvoetvlieg, de Rookzwambreedvoetvlieg, enzovoort.
Bronnen:
Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Nico Dam/ Thomas W. Kuiper Veldgids Paddenstoelen II
www.diptera-in-beeld.nl
F-Platypezidae / Platypezidae weetjes
« terug naar overzicht artikelen